Η τυραννία των Τριάκοντα, σχόλια

Η ΤΥΡΑΝΝΙΑ ΤΩΝ ΤΡΙΑΚΟΝΤΑ

Η εκλογή των Τριάντα: μόνο εκλογή δε θα μπορούσε να χαρακτηριστεί η διαδικασία ανάδειξης των Τριάκοντα στην εξουσία. 10 πρόσωπα διάλεξε ο Θηραμένης, ως ευνοούμενος των Σπαρτιατών, 10 πρόσωπα διάλεξε ο Κριτίας, ως ένας από τους πιο σκληροπυρηνικούς ολιγαρχικούς και 10 εκλέχτηκαν από την Εκκλησία του Δήμου, τα μέλη της οποίας ψήφισαν υπό το κράτος του φόβου.

Στο μεταξύ συγκροτούσαν τη Βουλή και τις άλλες αρχές όπως ήθελαν αυτοί: Το 404-3 π.Χ. μετά την ήττα της στον Πελοποννησιακό πόλεμο η Αθήνα, αναγκάστηκε να αφοπλιστεί και υποχρεώθηκε να υπακούει όσον αφορά τα στρατιωτικά της ζητήματα αποκλειστικά στη θέληση της Σπάρτης. Επιπλέον, η Εκκλησία του δήμου κάτω από αυτές τις συνθήκες και με την απειλή του σπαρτιάτη Λύσανδρου εξέλεξε τριάντα ανώτερους άρχοντες, γνωστούς ως Τριάκοντα τυράννους. Μετά την ανάληψη της εξουσίας τους προχώρησαν στη δικαστική δολοφονία των δημοκρατικών αρχηγών και στις προγραφές πολλών πολιτών, απέδωσαν στον Άρειο Πάγο τα δικαιώματα που είχε πριν από τις μεταρρυθμίσεις του Εφιάλτη (462/1 π.Χ.), κατάργησαν τα δικαστήρια των ενόρκων και παραχώρησαν στη Βουλή των 500 αρμοδιότητες ποινικού δικαστηρίου. Παράλληλα, κατάρτισαν έναν κατάλογο χιλίων έμπιστων πολιτών που εναλλάσσονταν στην εξουσία και επικροτούσαν τις αποφάσεις των τυράννων.          

Μετά την πλήρη αποκατάσταση της δημοκρατίας το 403 π.Χ. και μέχρι την ανάμιξη των Μακεδόνων στα εσωτερικά της Αθήνας από τα μέσα του 4ου αιώνα π.Χ., το αθηναϊκό πολίτευμα παρέμεινε στην ουσία του δημοκρατικό.

Αίσχύνην τε και Άριστοτέλην:  Το όνομα του Αριστοτέλη αναφέρθηκε και προηγουμένως. Ήταν ένας από τους εξόριστους ολιγαρχικούς που επέστρεψαν μετά τη συνθήκη ειρήνης. Κάτι ανάλογο ίσχυε και για τον Αισχύνη. Και οι δύο ανήκουν στους Τριάκοντα.

«ώσπου να βγάλουν από τη μέση τα κακά στοιχεία και να οργανώσουν το καθεστώς»: στόχος των Τριάκοντα η προστασία της αυθαίρετης εξουσίας τους.

φρόντισε να τους δώσουν τη φρουρά με τον Καλλίβιο για αρμοστή: πρόκειται για φρουρά που αποτελείται από 700 Σπαρτιάτες. Οι Τριάκοντα αναλαμβάνουν τη συντήρησή τους, αφού δεν τους νοιάζει πόσα θα ξοδέψουν, αλλά το πώς θα διατηρήσουν την εξουσία τους και πώς θα προβούν σε όποιες και όσες ατασθαλίες επιθυμούν, εφαρμόζοντας βίαιη πολιτική εξόντωσης των αντιπάλων.

αλλ' από δω και μπρος όποιον τους δημιουργούσε την υποψία ότι δε θ' ανεχόταν τον παραμερισμό του κι ότι, αν δοκίμαζε ν' αντιδράση, θάβρισκε πολλούς συμπαραστάτες: η πρόθεση των Τριάκοντα είναι να μπορούν να εκτοπίζουν με οποιονδήποτε τρόπο όποιον θεωρούν εχθρό του καθεστώτος. Και εχθρούς θεωρούν πρωτίστως τους δημοκρατικούς εκείνους, οι οποίοι λόγω της εκτίμησης που τύγχαναν από το λαό, θα μπορούσαν να συσπειρώσουν γύρω τους όσους δεν ήταν ευχαριστημένοι από το καθεστώς.

Τον πρώτο καιρό ο Κριτίας κι ο Θηραμένης ήταν ομοϊδεάτες και φίλοι: και οι δύο ανήκουν στα κορυφαία στελέχη, αλλά έχουν διαφορετική αντίληψη για το πώς πρέπει να διατηρήσουν την εξουσία τους. Ο μεν Θηραμένης, μετριοπαθής, επιθυμεί να είναι αγαπητός στο λαό και δεν είναι αιμοδιψής, σε αντίθεση με τον Κριτία, ο οποίος θεωρεί ότι η  βία και η τυραννικότητα είναι ο σωστός τρόπος.

Ο Κριτίας:  Ήταν Αθηναίος  πολίτης, µαθητής του Σωκράτη και θείος του Πλάτωνα, ποιητής, σοφιστής και κυρίως πολιτικός. Αρχοµανής και φιλόδοξος, συµπεριφερόταν τυχοδιωκτικά και δεν είχε σταθερές πολιτικές προτιµήσεις και ηθικούς φραγµούς για την πραγµάτωση των επιθυµιών του. Το 411 π.Χ. συνέπραξε για λίγο µε το καθεστώς των Τετρακοσίων, αλλά αργότερα έδειξε δηµοκρατική συµπεριφορά  και οι Αθηναίοι για τους δηµοκρατικούς του αγώνες τον εξέλεξαν µεταξύ των 30 τυράννων. Όµως, σύντοµα αποδείχτηκε ο πιο σκληρός και αδίστακτος, κυνικός και ανάλγητος, απάνθρωπος και θηριώδης απ’ όλους τους τυράννους, θύµα του οποίου υπήρξε και ο φίλος του Θηραµένης. Ήταν ο εκφραστής της σοφιστικής ηθικής για το δίκαιο και το άδικο και της σκληρής στάσης των ασύδοτων ολιγαρχικών σύµφωνα µε την οποία πρέπει να εξοντώνεται κάθε επικίνδυνος για το καθεστώς πολίτης. Ο πολιτικός και ηθικός αµοραλισµός του είναι απόδειξη της έσχατης κατάπτωσης των ηθών στην περίοδο της τυραννίας. Σκοτώθηκε το 403 π.Χ. στη Μουνιχία πολεµώντας εναντίον των δηµοκρατικών του Θρασύβουλου.