Γενικότερες οδηγίες για την έκθεση (παραγωγή λόγου)

ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΕΝΙΚΟΤΕΡΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ:

Με λογικά βήματα καταλήγουμε στην κύρια έννοια. Στο τέλος του προλόγου ή σε μία πολύ μικρή παράγραφο προσδιορίζουμε το φαινόμενο και παρουσιάζουμε το θέμα στη διπλή του διάσταση.

ΤΙ ΑΠΟΦΕΥΓΟΥΜΕ ΣΤΟΝ ΠΡΟΛΟΓΟ:

1.      ΔΕΝ δίνουμε τον ορισμό πασίγνωστων και πασίδηλων εννοιών, γιατί είναι βαρετό. Αποφεύγουμε έτσι να προδιαθέσουμε αρνητικά το βαθμολογητή.

2.      ΔΕΝ ξεκινάμε με στερεότυπες φράσεις, όπως «από την αρχή της ύπαρξής του ο άνθρωπος…».

3.      ΔΕΝ διατυπώνουμε ακραίες θέσεις, γιατί ΚΑΙ αυτές προδιαθέτουν αρνητικά το βαθμολογητή.

4.      ΔΕΝ δείχνουμε αλαζονική βεβαιότητα για τη θέση μας.

5.      ΔΕΝ γράφουμε μακροσκελή πρόλογο, αλλά τηρούμε την αναλογία (1/8 του συνολικού κειμένου).

6.      ΔΕΝ κάνουμε φυγόκεντρες αναφορές, γιατί οι εκτός θέματος αναφορές αφαιρούν μονάδες από τη δομή και την έκφραση.

ΚΥΡΙΟ ΘΕΜΑ:

Α΄ ΣΚΕΛΟΣ:

Μετά από έναν επιτυχημένο πρόλογο απαντάμε στο πρώτο ερώτημα του θέματος. Το χωρίζουμε σε τρεις παραγράφους, αφού θέλουμε τουλάχιστον τρία επιχειρήματα που να το στηρίζουν. Κάθε επιχείρημα πρέπει να είναι ολοκληρωμένο, να στηρίζει επαρκώς δηλαδή τη θέση που προβάλλουμε.

Κάθε παράγραφος που γράφουμε πρέπει να έχει θεματική περίοδο και λεπτομέρειες – σχόλια που να τη στηρίζουν. (Η δομή της παραγράφου όπως τη μάθαμε).

ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΣΤΟ Β΄ΣΚΕΛΟΣ

Η μεταβατική παράγραφος πρέπει να κλείνει ομαλά το α΄ σκέλος και να εισάγει το β΄ επιτυχώς. Αν έχουμε αίτια και αποτελέσματα στο ζητούμενο, στη μεταβατική επισημαίνουμε τη σοβαρότητα, την ύπαρξή τους, κάνουμε μια σύνοψή τους εν είδει συμπεράσματος, και στη συνέχεια αναφερόμαστε στο ότι κάθε αιτία γεννά ένα αποτέλεσμα. Αν αφορά αίτια και τρόπους αντιμετώπισης, στη μεταβατική παράγραφο κάνουμε μία αναφορά στα αποτελέσματα πολύ σύντομη και έτσι περνάμε στο ότι αυτά χρήζουν αντιμετώπισης, ώστε να αρχίσουμε στην αμέσως επόμενη παράγραφο με την παράθεση επιχειρημάτων για τους τρόπους αυτούς.

Β΄ ΣΚΕΛΟΣ

Το χωρίζουμε σε τρεις παραγράφους όπως και το α΄ σκέλος. Ακολουθούμε ακριβώς την ίδια πορεία με το α΄ σκέλος.

Αυτό που πρέπει να προσέξουμε αρχικά είναι η σειρά με την οποία παραθέτουμε τα επιχειρήματά μας: πρέπει το κείμενο να έχει αλληλουχία, να ακολουθείται μία λογική σειρά στην παράθεση των επιχειρημάτων και να είναι και σωστά δομημένα (και παραγραφοποίηση και σωστή δομή κάθε παραγράφου). Δηλαδή:

1.      Ξεκινάμε από το πιο σημαντικό για να προχωρήσουμε σε λιγότερο σημαντικά.

2.      Δεύτερο σημείο που πρέπει να προσέξουμε  είναι η έκταση των δύο σκελών: πρέπει να είναι συμμετρικά ανεπτυγμένα. Δηλαδή, η έκτασή τους να είναι σχεδόν ίση. Αυτό δε σημαίνει ότι πρέπει κάθε παράγραφός μας να έχει ακριβώς ίδιο αριθμό λέξεων∙ μας ενδιαφέρει πρωτίστως οι θέσεις μας να είναι εμπεριστατωμένες, δηλαδή να στηρίζονται από επιχειρήματα που δεν αντιβαίνουν στην κοινή λογική, να αιτιολογούνται και να αποδεικνύεται η ισχύς τους ή η αλήθεια τους. Έχουμε όμως στο μυαλό μας ότι για να στηριχτεί επαρκώς μια θέση δεν αρκεί μόνο η αναφορά της και ένα μικρό σχόλιο, αλλά χρειάζεται περαιτέρω ανάπτυξη.

3.      Κατά την ανάπτυξη και των δύο σκελών προσέχουμε να υπάρχει ποικιλία στην επιχειρηματολογία μας και, κυρίως, να μην είναι μονοδιάστατη. Πρέπει να προσεγγίζουμε το θέμα από δυο ή και τρεις διαφορετικές πλευρές. Αν π.χ. έχουμε να παραθέσουμε τις συνέπειες ενός φαινομένου κοινωνικής παθογένειας, το σωστό είναι να αναφερθούμε στην ατομική υπόσταση του κάθε μέλους της κοινωνίας αλλά και στην κοινωνική του, στις συνέπειες σε επίπεδο στάσεων, αξιών και συμπεριφορών. Δεν παραβλέπουμε το ζητούμενο, όπως ακριβώς διατυπώθηκε, αλλά είναι χρήσιμο να μην εστιάζουμε σε ένα από αυτά μόνο. Αν έχουμε να παραθέσουμε τρόπους αντιμετώπισης ενός φαινομένου, τότε σώφρον είναι να επιλέξουμε να μην αναφερθούμε απλώς σε όλους τους φορείς κοινωνικοποίησης, αλλά να καταδείξουμε τη σημασία που έχει και η ατομική και η συλλογική δράση /στάση /συμπεριφορά / αξίες.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Ο επίλογος πρέπει να κλείνει ομαλά την έκθεση, αλλά να σχετίζεται με όλα όσα έχουμε γράψει. Ανάλογα με τα ζητούμενα, επιλέγουμε και τον κατάλληλο επίλογο. Αν, για παράδειγμα έχουμε στο θέμα αίτια και συνέπειες, θα κλείσουμε την έκθεση με αναφορά στην ανάγκη αντιμετώπισης του προβλήματος και προτάσεις γι’ αυτήν. Αν έχουμε αίτια και τρόπους αντιμετώπισης, κλείνουμε συνοψίζοντας αναφερόμενοι και στα δύο σκέλη και με δεοντολογία (πόσο σημαντικό είναι το εν λόγω θέμα και ότι πρέπει να το αντιμετωπίσουμε, να μην το παραμελούμε, κτλ.). Όλα αυτά, φυσικά, έχουν αν κάνουν με τη διατύπωση του θέματος. Προσέχουμε όμως να μην κλείνουμε με φράσεις του τύπου «Αυτά είχα να πω», «Αυτά είναι τα συμπεράσματά μας ….» κ.τ.ό. Τέλος, δεν προχωράμε ΠΟΤΕ στον επίλογο σε διατύπωση νέων θέσεων, γιατί δεν υπάρχει χώρος για να αναπτυχθούν επαρκώς.

ΑΡΙΘΜΟΣ ΛΕΞΕΩΝ

Αυτή η «συνταγή» δεν αποτελεί πανάκεια∙  είναι ένας οδηγός για να μη χάνεται το μέτρο κατά την εξέταση.

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Στον πρόλογο στόχος είναι να εισαγάγουμε ομαλά το θέμα της έκθεσης. Ανάλογα με το επικοινωνιακό πλαίσιο διαμορφώνουμε έναν πρόλογο που κυμαίνεται μεταξύ 40-50 λέξεων

ΚΥΡΙΟ ΘΕΜΑ

Α΄ ΣΚΕΛΟΣ

1^η: πρώτο επιχείρημα. 60-70 λέξεις

2^η: δεύτερο επιχείρημα. 60-70 λέξεις

3^η: τρίτο επιχείρημα. 60-70 λέξεις

ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΗ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ

Κλείνουμε ομαλά το α΄ σκέλος και εισάγουμε το β΄σκέλος.

Έως 30 λέξεις

Β΄ΣΚΕΛΟΣ

1^η: πρώτο επιχείρημα. 60-70 λέξεις

2^η: δεύτερο επιχείρημα. 60-70 λέξεις

3^η: τρίτο επιχείρημα. 60-70 λέξεις

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Συνοψίζουμε, προβαίνουμε σε δεοντολογία, ανάλογα με το θέμα και τις πλευρές που εμείς κληθήκαμε να θίξουμε κατά την ανάπτυξή του.